Miejscowość Parski, której nazwa pochodzi od dołów ziemnych – piwnic służących do przechowywania żywności, położona na lewym brzegu Neru, stanowiącego dopływ Warty, znajdowała się na naturalnej granicy ziem, księstw, województw i powiatów. Często jednak zmieniano jej administracyjną przynależność. Pierwotnie należąca administracyjnie do kasztelanii spicymirskiej w późniejszym średniowieczu i w okresie nowożytnym przynależała do powiatu szadkowskiego w województwie sieradzkim i do parafii Grodzisk w arcybiskupstwie gnieźnieńskim. Później, pod zaborami, znajdowała się w powiecie kaliskim guberni warszawskiej; w wolnej Polsce w województwie łódzkim, potem w poznańskim, w powiatach tureckim lub łęczyckim. Ostatnio znowu objął je powiat łęczycki i województwo łódzkie. Nie zmieniała się za to jej przynależność parafialna. Stanowiła od zawsze własność rycerską czyli szlachecką, później średniej wielkości majątek ziemski, wreszcie wieś gospodarską i PGR.
Dwór – siedziba właściciela musiał istnieć tam od dawna, gdyż w roku 1386 siedział tamże Jan, który skarżył dziedziców nieodległych Zdun (należących do rodu Dołęgów) o bydło (Szymczakowa 2011/317). W 1387 roku Krystyn z Parsk, prowadził sprawę graniczną z Bronkiem (Bronisławem) z Bronna w ziemi łęczyckiej (Nowak, 2003/283-286). Jeżeli tak Jan, jak i Krystyn pisali się z Parsk, to któryś z nich mieszkał tam zapewne w charakterystycznym dla końca XIV wieku drewnianym, niewielkim lecz kilkuizbowym budynku, usytuowanym najpewniej w pobliżu Neru i przeprawy, a więc na terenie dzisiejszego parku dworskiego – być może w zakolu rzeki, w miejscu późniejszego młyna.
W roku 1393 o zastaw w Parskach ugodził się Chocimir, brat Przedbora z Łykowa, z Andrzejem ze Zdun h. Dołęga, miecznikiem łęczyckim (Boniecki t.16/178 – Łykowscy). U schyłku XIV wieku oprócz wymienionych Jana i Krystyna występują w Parskach jako współwłaściciele Sędek (Sędzimir) i Chebda. W 1401 występuje w dokumentach Jan de Nowi Dwor alias Parski, którego niektórzy historycy chyba zbyt śmiało utożsamiają z Janem Nowodworskim h. Nałęcz z Nowego Dworu na Mazowszu, bratankiem arcybiskupa gnieźnieńskiego Dobrogosta. W roku 1428 Mikołaj z Byków h. Gryf (protoplasta znanego rodu Jaxa-Bykowskich), po sprzedaży wsi Dąbrowica pisał się z Parsk. Po nabyciu Byków pisał się już stamtąd, Parski były więc raczej drugorzędną posiadłością. W końcu XV wieku wieś należała do Jana i Mikołaja Rykowskich z Rykowa w powiecie gostynińskim na pograniczu ziemi łęczyckiej. Wsie Parski i Bielawy stanowiły ojcowiznę Jana Rykowskiego obok Rogożewa i Leśniewic w gostynińskim. W roku 1483 zamienił on trzecią część swoich dóbr sieradzkich z Mikołajem z Kutna herbu Ogon, wojewodą łęczyckim i starostą gostynińskim na dobra w Rogożewie i Leśniewicach z dopłatą 100 grzywien. Jego brat Mikołaj z Rykowa, Parsk i Bielaw, pleban w Strzegocinie – przekazał swojej siostrze Małgorzacie 24 grzywny posagu pod zastaw trzech łanów w Parskach (Szymczakowa 2011/317). Według Liber Beneficiorum Łaskiego, dziesięcina z łanów kmiecych z Parsk szła dla kanonii i prebendy uniejowskiej a z folwarku dla plebana w Grodzisku. W Parskach w 1553 roku było sześć osad (dymów) na trzech łanach (ok. 50 ha) i młyn należący do folwarku (Pawiński, Wielkopolska III/233). Była to więc wieś mała, lecz ze względu na nadrzeczne położenie ważna gospodarczo.
Późniejsza własność w Parskach wymaga szczegółowych badań archiwalnych. Wydaje się jednak, że dziedziczyli tam aż do połowy XVIII wieku Łykowscy pieczętujący się herbem Ślepowron i posiadający także sąsiednie dobra Łyków, Drozdowo i Bielawę. Świadczy o tym często powtarzająca się w dokumentach zbitka – Parski alias Łyków. W roku 1531 dziedziczyli w Łykowie Walenty i Tomasz Łykowscy, sto lat później zapewne Jakub Łykowski i Marianna z Glińskich, ich syn Stefan ożeniony z Marianną Zbyszewską a następnie jego syn Jan z Józefatą z Poławskich (Boniecki). Franciszka Łykowska, zapewne córka Jana, poślubiła Aleksandra z Bużenina Pstrokońskiego h. Poraj dziedzica miasta Bużenina, kilku folwarków i ok. 15 wsi wnosząc Parski w dom Pstrokońskich w roku 1759. W tymże roku mąż jej został zabity, więc poślubiła Szymona Zabłockiego h. Łada. Córka Aleksandra i Franciszki – Magdalena Pstrokońska poślubiła 27 X 1771 roku w Leźnicy Małej Michała Kobierzyckiego h. Korab (1720-1793), konsyliarza wielkopolskiego konfederacji barskiej, komornika granicznego sieradzkiego, komisarza w Sądzie Referendarii Koronnej, wreszcie sędziego ziemiańskiego powiatów szadkowskiego i sieradzkiego, wnosząc mu Bużenin. Kobierzycki w roku 1774 kupił od rodziny żony Łyków, Podłęże, Parski i Bielawy (PSB XII/150). Magdalena z Pstrokońskich miała z nim synów Józefa Lamberta (1777 – 1833) oficera wojsk księstwa warszawskiego i Łukasza (1780-1849), marszałka sejmiku sieradzkiego. Bracia Kobierzyccy poślubili Wężykówny – Józef Józefę Marię a Łukasz Faustynę. W tym czasie część dóbr określona jako Parski Bielawy część A i B, znalazła się w rękach Józefa i Antoniego z Głogowy Kossowskich h. Dołęga wywodzących się z pobliskiego Kosewa.
Na początku XIX włość parskowską skupił w swych rękach Franciszek Morzkowski h. Ślepowron właściciel Sławoszewa i innych dóbr w łęczyckim. 23 maja 1806 roku nabył Łyków z przyległościami i wsią Podłęże od Józefa Lamberta i Łukasza Kobierzyckich z 142 500 złotych, a dobra Parski Bielawy A i Parski Bielawy B od Józefa i Antoniego Kossowskich 23 stycznia 1802 roku za 7 200 zł część A i 19 czerwca 1802 część B za 9000 złotych. Morzkowski postanowił przenieść się do Parsk gdyż w Sławoszewie ciążył mu ciągnący się od stu lat proces z parafią o zaległe opłaty wynikające z zapisów i o grunta kościelne, skutkiem którego został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, a kościół w Sławoszewie rozebrano w roku 1812.
Założono wówczas księgę hipoteczną w której opisano „dobra ziemskie Łyków z przyległościami Łęg Wielki, Borów z wsią Podłęże tudzież dobra Parski Bielawy A i Parski Bielawy B, nie mniej pustkowie Strachów w powiecie warszawskim obwodzie i województwie kaliskim położone” a później dobra ziemskie Parski „składające się z wsi i folwarku Parski, z wsi i folwarku Bielawy, z wsi i folwarku Łyków, z wsi Podłęże, z folwarku Strachów i młyna wodnego w Parskach w okręgu warszawskim, powiecie kaliskim Guberni Warszawskiej położone”. Struktura dóbr przedstawiała się następująco:
Z powyższych wyliczeń wynika, że przed uwłaszczeniem całe dobra zajmowały około 1170 ha i zamieszkiwało je mniej więcej 1000 osób.
Franciszek Morzkowski wybudował obecny dwór w Parskach w roku 1809 – na owe czasy był to obiekt bardzo nowoczesny i okazały jak na średnioszlachecką posiadłość. Była to pierwotnie rezydencja o złożeniu osiowym, wieńcząca drogę ze Świnic Warckich przy przeprawie (moście) przez Ner w kierunku Łęczycy. Na zakończeniu długiej alei wznosił się murowany z cegły, częściowo podpiwniczony dwór o wymiarach w planie ok. 34 x 15 metrów, w zewnętrznych formach klasycystyczny, z oficyną po lewej stronie podjazdu i stajnią cugową po prawej. Budynek był i pozostaje do dziś parterowy, zwieńczony wysokim dachem krytym blachą. Nadano mu monumentalną wysokość i pałacowe, wysokie okna. Układ wnętrz dwutraktowy, amfiladowy, w trakcie frontowym regularny z sienią na osi i trzema pokojami po obu stronach, ale z pozostawieniem nieregularnego układu pomieszczeń w amfiladzie ogrodowej. Kuchnie mieściły się w oficynie, skąd transportowano dania bocznym wejściem w północnym szczycie dworu do pokoju kredensowego i dalej sali stołowej. Front dworu na piętrze ożywiała facjata, w której znajdowało się pomieszczenie mieszkalne sąsiadujące poprzez długie korytarze z dwoma pokojami poddaszowymi w szczytach budynku. Schody na piętro znajdowały się zapewne w sieni podobnie jak dziś. Elewacje dworu ozdobione były boniowaniem i bogatym obramieniem okien – wnętrza stiukami i dekoracjami rzeźbiarskimi. Dwór otoczony był parkiem ogrodzonym z trzech stron murowanym ogrodzeniem i otwarty na rozlewiska Neru od wschodu. Oprócz dworu Franciszek Morzkowski wzbogacił Parski o szereg murowanych budynków na folwarku. Swoje inicjały kazał wyryć na tablicy w trójkącie wieńczącym facjatę nad datą 1809.
Franciszek Morzkowski zmarł w Parskach 22 IX 1822 roku i pochowany został na cmentarzu w Grodzisku. Postępowanie spadkowe zakończone 30 stycznia 1830 roku stwierdziło, że dobra po nim przejęła wdowa Małgorzata z Rakowieckich (1777-1849) i córki; Pelagia żona Antoniego Romockiego h. Prawdzic, Marianna żona Stefana Mączyńskiego h. Świnka, Katarzyna żona Józefa Glińskiego h. Ślepowron i Eustachia żona Tytusa Dobrzyckiego h. Leszczyc.
29 stycznia 1842 roku Marianna z Morzkowskich Mączyńska (1795-1868) odkupiła klucz parskowski od sióstr i matki za 200 000 złotych. Nie długo jednak cieszyła się własnością tych dóbr, bo już 17 VI 1845 roku nabył je za 300 000 złotych (45 000 rs) Piotr Pągowski, syn Kaspra i Petroneli z Radońskich. Zaledwie po pięciu latach 3 VI 1850 roku Pągowski sprzedał Parski Józefowi Wernerowi za 58 500 rs (czyli 390 000 złotych). Werner (1827-1881) uszlachcony herbem Miron przemysłowiec, miał z Emmą Schlabitz (1828-1858) córkę Matyldę Józefę, która poślubiła Władysława Łukasza Henryka Boettichera (1844-1930) syna Jana Łukasza (urodzonego w 1812 roku w Kiełpinie Wielkim w Poznańskiem) z Wandy Rossmann. Boetticherowie wybudowali w roku 1861 dużą gorzelnię w najbliższym sąsiedztwie dworu, czym zeszpecili jego najbliższe otoczenie, ale podnieśli wartość majątku. Oszacowano ją wówczas na 180 000 rubli (1 260 000 złotych). Wówczas to centrum zarzadzania majątkiem przeniosło się do Łykowa, a Parski związane były z produkcją gorzelniczą i rezydencją właścicieli.
29 lipca 1902 roku od Władysława Boettichera kupiła dobra Joanna z Kosińskich Olszowska h. Rawicz, (córka Karola, powstańca z roku 1863, właściciela dóbr ponentowskich i Marii z Rakowskich) za 65 000 rubli. Różnica ceny wynikła z okrojenia majątku o las i wydzieloną osadę Władysławów o powierzchni 144 dziesięcin i 393 sążni (ok. 150 ha).
Faktycznym właścicielem majątku był jej mąż Stefan Olszowski h. Prus II (Wilczekosy) z Niewiadowa, właściciel sąsiednich Kik, który w kilkanaście lat później nabył Smólsk pod Włocławkiem. Wówczas, w lipcu roku 1926 roku, Parski kupił od teścia za 135 975 złotych, mąż jego najstarszej córki Joanny Olszowskiej – Antoni Kretkowski h. Dołęga (1888 – 1973), absolwent SGGW, inżynier rolnik, potomek wielkiego senatorskiego rodu. Za czasów Olszowskich nieco unowocześniono dwór w Parskach, wprowadzając do niego kuchnię (w północnym szczycie) i budując łazienkę (w południowym). Ganek z kolumnami i balkonem, oraz obudowany barierką z tralkami taras założyła już Joanna z Olszowskich Kretkowska, dziełem której był także kort tenisowy w parku.
Joanna z Olszowskich Kretkowska urodziła się w Parskach w roku 1903 (zmarła w Warszawie w roku 1999) i mieszkała w nich z mężem i córkami do jesieni 1939 roku, kiedy Niemcy kazali im w godzinę spakować niezbędny bagaż, kilka dni trzymali w areszcie, a w końcu bydlęcymi wagonami wywieźli do Bochni. W Parskach rozpoczął urzędowanie niemiecki treuhander. Dwór obrabowano i zniszczono. Po wojnie majątek rozparcelowano a w gorzelni utworzono gospodarstwo państwowe. We dworze urządzono szkołę podstawową. Gdy ją zlikwidowano rodzina Kretkowskich wróciła do Parsk w roku 2003. W roku 2016 korzystając z prawa pierwokupu rodzina odkupiła również od Skarbu Państwa odebraną jej przedtem gorzelnię.
Prawa autorskie – dr Tomasz Sławiński
Zainteresowanym polecamy książki dr Tomasza Sławińskiego:
„Kretkowscy i ich dzieje od połowy XIV w.”, wyd. Piomar Piotr Maroński
„Piwniccy herbu Lubicz odmieniony od XVI do XX wieku”, wyd. DiG